باز یک روزکاری دیگرمثل باقی روزها آغاز شده است هنوز روپوش مقدس و سفید پزشکی رو نپوشیدم که تعدادی نامه از دفتر مدیریت بیمارستان برایم می آورند با بی حوصلگی به اونها نگاه می کنم ..... در بین این نامه ها ی مختلف چشمم به نامه ای که از طرف سازمان بازرسی کل کشورارسال شده است می افتد متن نامه چنین است مراجعین به بیمارستان ؟؟؟؟؟؟ در بدو ورود و قبل از بستری شدن موظف به تکمیل فرم رضایت و برائت شده اند. که نامه این امر را غیر ضروری دانسته و معاونت محترم درمان یکی از دانشگاهها نیز طی نامه ای استفاده از این فرمها را بر اساس نامه سازمان بازرسی کل کشور، تخلف دانسته است کمی تعجب می کنم و یک بار دیگر نامه را می خوانم و بیشتر متعجب می شوم چطور ممکن است که امری به این مهمی را خلاف بدانیم ؟ یادم آمد که یکی دو سال قبل سازمان نظام پزشکی که به اهمیت اخذ رضایت و برائت در امر درمان توجه دارد با همکاری سازمان پزشکی قانونی فرم رضایت نامه و برائت نامه ای را طراحی نمودند و به مراکز درمانی ارسال کردند که جهت اخذ رضایت و برائت از آن استفاده گردد که این فرم توسط وزارت بهداشت و درمان وتو شد! و طی دستور العملی استفاده از آن ممنوع گردید. ناخود آگاه به سراغ کتاب قانون مجازات اسلامی رفتم. کتابی که قانونگذار با همکاری عده زیادی از علما و فضلا و دانشمندان علم حقوق آن را تهیه نموده است . رفتم سراغ ماده 319 ، این ماده مربوط به رضایت و برائت در امر درمان است و قانونگذار آن را مخصوص پزشکان وکادر درمانی آورده است. متن این ماده چنین است"هرگاه طبیبی گرچه حاذق و متخصص باشد در معالجه هایی که شخصاً انجام می دهد یا دستور آن را صادر می کند هر چند با اذن مریض یا ولی او باشد باعث تلف جان یا نقص عضو یا خسارت مالی شود ضامن است"یعنی اگر طبیبی از بیمار خود اخذ رضایت و برائت نکند هر عارضه ای برای بیمارش پیش بیاید که پزشک در ایجاد ان هیچ تقصیری نداشته باشد باز پزشک مقصر و مسئول است مگر اینکه قبل از انجام اقدامات درمانی ، از بیمار رضایت و برائت اخذ نموده باشد و بعد به ماده 322 رسیدم که چنین می گوید" هرگاه طبیب یا بیطار و مانند آن قبل از شروع به درمان از مریض یا ولی او یا از صاحب حیوان برائت حاصل نماید ، عهده دار خسارت پدید آمده نخواهد بود" خوب زمانی که قانون چنین اهمیتی به امر رضایت و برائت داده است چطور سازمان بازرسی کل کشورآن را زیر سوال برده است؟ رفتم به سراغ کتاب "رضایت به درمان" نوشته دکتر محمود عباسی استاد اخلاق دانشگاه ؛ در صفحه 15 این کتاب چنین آمده است " به طور کلی بدون رضایت بیمار یا نماینده قانونی او، هیچ پزشکی حق تصرف در جسم و روان بیمار را ندارد .... در تمامی نظامهای حقوقی از قدیم الایام اصل ضرورت رضایت در اعمال پزشکی مطرح بوده است" و در صفحه 16 همان کتاب چنین آمده است که "از دیدگاه فقهای عامه بر طبیب واجب است که قبل از اقدام به معالجه بیمار یا عمل جراحی، اذن او را کسب کند زیرا حریّت و آزادگی افراد ایجاب می کند که پزشک هنگام دخل و تصرف در جسم بیمار ، رضایت او را بدست آورد"بعد به سراغ تحریر الوسیله حضرت امام رفتم ؛ در جلد دوم صفحه 503 چنین خواندم " طبیب در صورتی که بدون اذن بیمار به مداوا بپردازد حتی اگر در علم پزشکی مهارت داشته باشد ، ضامن آنچه که تلف کرده است می باشد" بعد از این مطالعات به یاد فرمایشات اساتید دانشکده حقوق افتادم که می گفتند "هرچند تمامی پزشکان قبل از عمل جراحی یک فرم رضایت نامه جهت امضاء در اختیار بیمار قرار می دهند که امری مرسوم و رایج بین جامعه پزشکی است ، اما واقعیت آن است که صرف امضاء این فرم رضایت نامه تأمین کننده نظر قانونگذار نیست و اگر بیمار اطلاعات وآگاهی های لازم در زمینه اقدامات تشخیصی و درمانی و خطرات و عوارض آن ها را از پزشک معالج خود کسب ننماید امضاء چنین فرمی از نظر حقوقی فاقد ارزش می باشد" یادم آمد که یکی از شرایط قانونی و اخلاقی اخذ رضایت و برائت از بیمارآگاهانه بودن آن است یعنی بیمار باید کاملاً در جریان خطرات و عوارض ناشی از اقدامات درمانی که لازم است برای وی انجام شود قرار گیرد در غیر این صورت بر اساس قانون حتی برای ایجاد عوارض کاملاً شناخته شده ناشی ازاقدامات درمانی که در کتب مرجع نیز به آنها اشاره شده است نیز پزشک مسئول می باشد به پذیرش بیمارستان مراجعه کردم و برگه اول پرونده بالینی را به دقت مطالعه نمودم در پشت این صفحه یکی دو سطری به اخذ رضایت و برائت اختصاص داده شده است و هر بیماری که وارد بیمارستان می گردد کورکورانه و بدون داشتن هیچ اختیار و اراده ،آن را امضاء میکند که در این حالت بیمار نه از خطرات و عوراض احتمالی اطلاعی دارد و نه آگاهی و اختیاری جهت پذیرش و یا رد این موارد دارد که بر اساس مطالب بالا اخذ چنین رضایت وبرائتی فاقد وجاهت قانونی است .یعنی این فرم به ظاهر استاندارد فعلی، دارا ی نواقص عدیده ای می باشد با خود فکر کردم حال که این فرم دارای چنین نواقض فاحشی است چرا باید فرم تهیه شده از طرف سازمان پزشکی قانونی و نظام پزشکی که با مطالعات دقیق تهیه شده است و یا سایر فرمهای تهیه شده توسط مراکز درمانی جهت اخذ رضایت و برائت ممنوع گردد مگر وزارت بهداشت و درمان نباید به فکر رفع مشکلات و معضلات موجود درامر درمان باشد ؟ و مگر نباید محیط درمان را از هرگونه تنش و استرس خالی نمود. حالا می فهمم که چرا بعضی از جراحان اگر قرار باشد بیمار High Risk را عمل کنند وی را جهت اخذ رضایت و برائت محضری به دفاتر اسناد رسمی معرفی می کنند که مسلماً این امرهزینه ای را به بیمار تحمیل می کند. چرا نباید وزارت محترم بهداشت و درمان و آموزش پزشکی این معضل را خود حل کند مگر امنیت حرفه ای پزشکان امری بی اهمیت است یادم آمد که همیشه اساتید ما می گفتند اگر پزشک در انجام اقدامات درمانی احساس امنیت نکند پدیده Defense Medicine یا طب دفاعی پیش خواهد آمد و آنگاه بیماری که می تواند در یک مرکز دولتی یا آموزشی با مبلغ بسیار نازل تحت عمل جراحی قرار گیرد سر از مراکز درمانی خصوص در آورده و مجبور می شود چندین میلیون تومان جهت آن عمل پرداخت نماید پس دود این بی توجهی نه تنها به چشم پزشکان که دو چندان به چشم بیماران مخواهد رفت فکر کردم چقدر خوب می شود که گروهی مشتمل بر نمایندگان وزارت محترم بهداشت و درمان ، سازمان پزشکی قانونی، سازمان نظام پزشکی، اساتید حقوق و نیز اساتید اخلاق پزشکی تشکیل گردد وایشان با بررسی دقیق امر رضایت و برائت ، فرمی بدین منظور تهیه نمایند تا هم ضامن حمایت از بیماران باشد و هم ضامن امنیت حرفه ای پزشکان . مسلماً خلاف قانون دانستن اخذ رضایت و برائت توسط پزشکان ، بدون جایگزین نمودن راه و روش علمی و منطقی، بدتر نمودن وضعیت ازچیزی است که درحال حاضر وجود دارد صدای درب اتاق مرا به خود می آورد و بیمار مسنی با سابقه دیابت و سکته قلبی با پرونده وارد میشود. قرار است که تحت عمل جراحی فتق اینگوئینال قرار گیرد با خودم فکر می کنم آیا لازم است خطرات و عوارض این عمل جراحی را به وی بگویم یا به همان امضاء کورکورانه ای که اول کار از وی گرفته شده است اکتفا کنم؟ راستی اگر برای بیمارانمان در حین درمان عارضه ای پیش بیاید که ما درایجاد آن تقصیری نداشته ایم ، بر اساس مواد 319 و 322 قانون مجازات اسلامی محاکمه می شویم ،یا بر اساس دستور العمل سازمان بازرسی کل کشور؟ و آیا سازمان نظام پزشکی از ما حمایت خواهد کرد؟؟؟!!!!